Een Intense Reis

Coaching en begeleiding bij hoogbegaafdheid, thuiszittersproblematiek en schooltrauma

Niets 'micro' aan microtrauma

Veel leerkrachten, hulpverleners en ouders hebben moeite met het concept ‘schooltrauma’. Hoe kan iets als school voor een kind traumatisch zijn? Misschien is je anders voelen, je continu aanpassen en niets leren op school vervelend, maar trauma is toch iets anders? Kinderen uit oorlogsgebieden, kinderen die te maken hebben met seksueel misbruik, kinderen die thuis mishandeld worden…. dat zijn kinderen waarbij er sprake is van trauma. Maar niet bij dit kind… toch?

Ik begrijp deze manier van denken en veroordeel hem zeker niet. Sterker nog, een aantal jaren geleden dacht ik zelf zo! Als meisje heb ik zelf te maken gehad met seksueel misbruik. Ik had hierbij een trauma opgelopen: een gediagnosticeerde Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS). Ik had enorme last van de klassieke symptomen:

  • Ik sliep ‘s nachts niet en als ik wel sliep had ik last van nachtmerries.
  • Ik had flashbacks.
  • Ik kreeg psychosomatische klachten. Ik had vaak migraine en kreeg zo’n buikpijn dat ik niet eens meer rechtop kon zitten.
  • Ik was overdreven waakzaam. Mijn lichaam was continu gespannen en hield mijn omgeving steeds in de gaten. Ik ging please-gedrag vertonen om mijzelf veilig te houden.
  • Ik had last van traumareacties. Op het moment dat het trauma ontstond was ik als bevroren geweest. Daarna liet ik veel vlucht- en vechtreacties zien, waardoor ik mijn ouders tot wanhoop dreef.
  • Ik trok mij terug in mijn eigen wereld en voelde niets meer. Ik was verdoofd, voelde geen geluk, geen blijdschap, geen liefde…
  • Ik ging mijzelf pijn doen om weer te voelen. Vertoonde destructief gedrag. Er waren zelfs momenten dat ik eigenlijk niet meer wilde leven.

Omdat ik hetgeen wat ik had meegemaakt om wilde draaien tot iets positiefs, probeerde ik het verschil te maken voor mensen die in hetzelfde schuitje zaten. Ik richtte de website www.seksueelgeweld.nl op (toen mijn zoon werd geboren, heb ik deze overgedragen), organiseerde lotgenotencontact, werd gastdocent op de opleidingen SPH, SPW, de PABO, de Politieacademie, etc. Ik kwam dus veel getraumatiseerde mensen tegen!

Kortom: ik was ervan overtuigd dat ík wist wat trauma was en dit zou herkennen als mijn eigen kind ermee te maken zou krijgen! Hoe ver lag deze aanname van de waarheid….

Bij mijn zoon bleek er sprake te zijn van schooltrauma: een vorm van microtrauma. Zaken die op zichzelf stressvol zijn, maar over het algemeen niet traumatisch, stapelen zichzelf op. Hierdoor gaat het lichaam in een overlevingsstand staan en reageren vanuit traumareacties. Mijn zoon en de kinderen die ik vanuit Een intense reis mag begeleiden, vertonen veel van dezelfde symptomen:

  • Nachtmerries
  • Flashbacks
  • Psychosomatische klachten
  • Traumareacties: fight, flight, freeze, fawn
  • Dissociatie
  • Aangepast en please-gedrag.
  • Niet meer willen leven

Ik zag én herkende dit bij mijn kind en tóch… Toen een behandelaar aan mij vroeg of er sprake was van trauma, beantwoordde ik de vraag met ‘nee’.  Ik was bekend met PTSS, maar dacht dat er een duidelijke traumatische ervaring (een Adverse Childhood Experience, oftewel een ACE) plaats moest hebben gevonden om te kunnen spreken van trauma. Op de vragenlijst werd bovendien specifiek naar deze zaken gevraagd (misbruik, kindermishandeling, ongelukken, etc…). School schaarde ik hier niet onder!

Hierdoor duurde het een hele lange tijd voor mijn zoon de juiste hulp kreeg. Trauma werd als oorzaak buiten beschouwing gelaten, waardoor er aan andere dingen (zoals ADHD, ODD, ASS) gedacht werd. De aanpak van school en de hulpverlening sloot dus ook niet aan (waardoor het trauma verergerde).
Uiteraard is er niet in alle gevallen sprake van trauma en dient er altijd zeer zorgvuldig gekeken te worden wat er aan de hand is. Wat echter wel belangrijk is, is het bewustzijn dát er sprake kan zijn van trauma. Een lijst van ACE’s is een uitgangspunt, maar het is eigenlijk bizar, dat we denken dat we een lijst kunnen maken gebeurtenissen waarvan wij (als hulpverleners) erkennen dat ze kunnen leiden tot trauma. Ook zaken die niet op deze lijst staan, kunnen leiden tot trauma. Laten we voorbij gaan aan onze vooroordelen en niet voor een kind bepalen wat ‘erg genoeg’ is traumatisch te zijn….

Als een kind iets ervaart als traumatisch en het lichaam gaat reageren vanuit traumareacties, doet het er niet meer toe of wij als hulpverleners dit ‘valide‘ vinden. Het kind heeft hulp nodig om te verwerken wat het heeft meegemaakt en het lichaam uit de traumamodus te krijgen.

Ben je leerkracht of hulpverlener? Neem deze optie mee in je overwegingen. Laten we er sámen voor zorgen dat deze kinderen krijgen wat ze nodig hebben om te herstellen!